ŞAHİNYAN AİLESİ TEREKESİNDE
ESKİ BİR HAYATIN NESNELERİ
Talip Mert
Talip Mert’in, Sivas Mahkemesi Şer’i sicilleri arasında bulduğu belge, bir devrin ev hayatıyla ilgili ilginç ipuçları taşıyor. Sivaslı tanınmış bir Ermeni ailenin mal varlığını içeren listede; 19. yy’ın ev eşyaları, gündelik hayat gereçleri ayrıca Sivas’ta o vakit kullanılan pek çok yer adı geçiyor.
Şahin Garabet, Sivas Vilayetinin 150 sene önceki köklü ve zengin Ermeni aile reislerinden birisidir. Bu aile 1876’da açılan I. Meşrutiyet Meclisi’nde Sivas’ı temsilen seçilen milletvekillerinden Agop Şahinyan’dan dolayı da Sivas tarihinde mühim bir yer almıştır. Daha sonraları vezir rütbesini de aldığından “Şahinyan Paşa” olarak da anılan Agop Şahinyan nesli hâlâ devam etmektedir. Bunların bir kısmı İstanbul’da bir kısmı ise dış ülkelerde yaşamaktadırlar. Şahinyan Agop Paşa’nın babası Garabet ölünce Sivas Mahkemesi onun mal varlığını (muhallefatını, zeylini) vârislerin talebi üzerine yazıp kayda geçirmiştir. Bu kayıt şöyledir:
“Medine-i Sivas (Sivas şehrinde)’ta Küçükkilise Mahallesi ahalisinden iken bundan akdem (bir süre önce) fevt olan (ölen) sandık sarrafı Şahin Garabet veledi Ohannes (Ohannes oğlu) veledi Atam (o da Atam’ın oğlu) verâseti arkada kalan zevcesi (eşi) Kuyumcuoğlu kızı Hatoşmar [veya Hatotmar]binti Babik (Babik kızı) ile bu hanımdan doğan büyük oğulları Agop ve Ohan ve küçük oğlu Avides, büyük kızı Bebrake ve küçük kızı Estir’e münhasıra olduğu yapılan tahkikattan anlaşılmıştır. Adı geçen vereseden iki küçük kıza vasi olarak öz kardeşleri Agop [tayin edilmiştir. İşbu Agob’un]ve diğer veresenin talebi ve bilgileri [ayrıca] mahkemenin de bilgileri dâhilinde müteveffa [Garabet’in] terekesi yazılmıştır. Masraflar çıktıktan sonra… taksim olunan… muhallefat defteridir ki [bu defter]aşağıdaki gibidir:
| Eşyanın adı | Adedi | Fiyatı / Guruş | |
| 01 | Ot memlû (dolu) yastık | 07 | 00056.00 |
| 02 | Ot memlû yastık | 08 | 00056.00 |
| 03 | Müstamel çit makat yüzü | 03 | 00030.00 |
| 04 | Sagîr (küçük) çit minder | 04 | 00030.00 |
| 05 | Nakışlı müstamel kilim | 01 | 00070.00 |
| 06 | Sarı [madeni]tabla | 04 | 00014.00 |
| 07 | Nühas (bakır) mangal | 01 | 00080.00 |
| 08 | Sagîr kehribâr takım | 01 | 00030.00 |
| 09 | Fincan 7, zarf 7, tabak 1, cezve | 01 | 00015.00 |
| 10 | Köhne kahve değirmeni | 01 | 00010.00 |
| 11 | Köhne kilim | 02 | 00045.00 |
| 12 | Sagîr (küçük) çit minder | 05 | 00050.00 |
| 13 | Yün memlû kırmızılı ihram yastık | 15 | 00375.00 |
| 14 | Kırmızı ihram yün memlû yastık | 03 | 00030.00 |
| 15 | Çit yüz yastığı | 02 | 00010.00 |
| 16 | Kırmızılı çit yüzlü (…) 02 | 02 | 00070.00 |
| 17 | Dimi döşek | 01 | 00040.00 |
| 18 | Basma döşek | 01 | 00040.00 |
| 19 | Kaliçe seccade | 04 | 00300.00 |
| 20 | Kırmızılı kilim | 01 | 00050.00 |
| 21 | Kilim seccade | 01 | 00015.00 |
| 22 | Çit köhne yastık | 02 | 00020.00 |
| 23 | Çalar saat | 01 | 00100.00 |
| 24 | Köhne çit yorgan | 05 | 00060.00 |
| 25 | Sagîr çit döşek 2, yastık | 01 | 00060.00 |
| 26 | Harir (…) | 01 | 00040.00 |
| 27 | Çul | 01 | 00015.00 |
| 28 | Mitil 1, ot yastık | 01 | 00010.00 |
| 29 | Şişe 7, bardak ve kadeh | 00 | 00025.00 |
| 30 | Dimi döşek 1, çit yorgan 3, çit yastık | 03 | 00150.00 |
| 31 | Dimi döşek 1, çit döşek 1. Çit yorgan 1, seccade | 01 | 00100.00 |
| 32 | Def’a (bir tane daha) çul | 01 | 00010.00 |
| 33 | Kebîr (büyük) şamdan 2, fiske | 05 | 00120.00 |
| 34 | Çuka cübbe | 01 | 00150.00 |
| 35 | Köhne çuka cübbe | 01 | 00050.00 |
| 36 | Çiçekli şal | 01 | 00050.00 |
| 37 | Gümüş şal | 01 | 00030.00 |
| 38 | Çetarî müstamel entari | 01 | 00030.00 |
| 39 | Renkli şalî | 01 | 00005.00 |
| 40 | Havlu | 02 | 00010.00 |
| 41 | Çuka, arşın 2,5 | 00 | 00100.00 |
| 42 | Kırmızı yüzlü kös [ve]sürgü | 01 | 00040.00 |
| 43 | Def’a (bir tane daha) çuka cübbe | 01 | 00080.00 |
| 44 | Şal ? | 01 | 00010.00 |
| 45 | Bir miktar gezi | 00 | 00070.00 |
| 46 | Çetârî entari | 01 | 0040.00 |
| 47 | Futî (futa) entari | 01 | 00120.00 |
| 48 | Cedîd (yeni) çuka cübbe | 01 | 00120.00 |
| 49 | Kutnu top | 01 | 00100.00 |
| 50 | Çuka yüzlü nâfe kürk | 01 | 00150.00 |
| 51 | Müstamel çuka entari | 01 | 00060.00 |
| 52 | Halı seccade | 01 | 00025.00 |
| 53 | ? ? | 01 | 00030.00 |
| 54 | Kırmızı makat yüzü | 03 | 00250.00 |
| 55 | Dimi çit yüzlü ot yastık | 07 | 00035.00 |
| 56 | Müstamel kilim | 02 | 0060.00 |
| 57 | Sarı tabla | 04 | 00016.00 |
| 58 | Sagîr mangal | 01 | 00030.00 |
| 59 | Para çekmecesi | 01 | 00015.00 |
| 60 | 02 | 00010.00 | |
| 61 | Ermeni kitabı | 15 | 0050.00 |
| 62 | Fiske | 03 | 00015.00 |
| 63 | Dimi döşek ve çit döşek 4, yastık 1, seccade | 01 | 00150.00 |
| 64 | Mum, 2 batman | 00 | 00042.00 |
| 65 | Evan (kap, kaçak) nühas (bakır) 90 kıyye (okka) | 00 | 20000.00 |
| 66 | Hurdevat-ı hane (ufak tefek eşya) | 00 | 00800.00 |
| 67 | Çuval | 05 | 00200.00 |
| 68 | Dakîk (un) 3 kile | 00 | 00300.00 |
| 69 | Merkoye saat | 01 | 00300.00 |
| 70 | İnek | 02 | 00120.00 |
| 71 | Toz şekeri 415 kıyye x 8 kr | 00 | 03320.00 |
| 72 | Mahalle-i merkumede (Küçükkilise) mülk menzil (ev) | 01 | 11000.00 |
| Yekûn (toplam) | 21879.00 | ||
| Toplanan alacakları | |||
| Ebolu karyesinde (köyünde) Mustafa Kethüdaoğlu Hasan’da alacağı olup kabz olunan | 00440.00 | ||
| Olukman karyeli Mustafa Kethüdaoğlu Mehmed’de alacağı olup kabz olunan | 00600.00 | ||
| Beypınarı karyesinde Eskioğlu Hasan’da alacağı olup
kabz olunan |
00500.00 | ||
| Şerife Hatun’da alacağı olup kabz olunan | 00150.00 | ||
| Tavralı Samurkaşoğlu Apik’te alacağı olup kaz olunan | 01000.00 | ||
| Kızılca karyeli Ali Çavuşoğlu Musa’da alacağı olup kabz olunan | 00480.00 | ||
| Beypınarı karyesinde Molla Ömer’de alacağı olup kabz olunan | 00200.00 | ||
| Kalıpçı Elibüyükoğlu (…) Marat’ta alacağı olup kabz olunan | 01000.00 | ||
| Beypınarı karyesinde Eskioğlu Hasan’da alacağı olup
kabz olunan |
00300.00 | ||
| Beypınarı karyesinde Şalgamcıoğlu Hüseyin’de alacağı olup kabz olunan | 00200.00 | ||
| Kızılca karyesinde Kara Ahmedoğlu Bekir’de alacağı olup kabz olunan | 00100.00 | ||
| Savcun karyesinde Mehmedoğlu Halil’de alacağı olup kabz olunan | 00200.00 | ||
| Kızılca karyesinde Alemdaroğlu Ali ve Ebubekir’de alacağı olup kabz olunan | 00500.00 | ||
| Def’a Ali Kethüda’da alacağı olup kabz olunan | 00400.00 | ||
| Sorguncuk karyesinde Arapoğlu Ahmed’de alacağı olup kabz olunan | 00720.00 | ||
| Kızılca karyesinden Karakaşoğlu Ali’de alacağı olup kabz olunan | 00100.00
|
||
| Topal Seyyid torunu Mehmed Efendi’de alacağı olup kabz olunan | 00100.00 | ||
| Kızılca karyesinden Conoğlu (Civanoğlu?) Hasan’da alacağı olup kabz olunan | 00200.00 | ||
| Alacak yekûnu | 07200.00 | ||
| Cem’an yekûn [brüt] | 29079.00 | ||
| İhracat (yapılan masraflar): | |||
| Hafriyye (cenaze) masrafları | 00250.00 | ||
| Resm-i kısmet (mahkeme harcı) 721-165= | 00556.00 | ||
| Kaydiye (kayıt ücreti) | 00044.00 | ||
| Varaka baha (kâğıt fiyatı) | 00015.00 | ||
| Masraf toplamı | 00865.00 | ||
| Vereseye taksim olunacak net miktar | 27214.00 | ||
| Zevcesi Hatotmar’ın hissesi | 03526.32 para | ||
| Oğlu Ağob’un hissesi | 06171.32 “ | ||
| Oğlu Ohan’ın hissesi | 06171.32 “ | ||
| Küçük oğul Adidis’in hissesi | 06171.32 “ | ||
| Kızı Bebrake’nin hissesi | 03085.36 “ | ||
| Kızı İstire’nin hissesi | 03085.36 “ | ||
Yukarda açıklandığı üzere vârislerden… Hatotmar, Agop, Ohan ve Bebrake’nin miras hisseleri bizzat kendilerine, küçük vârisler Adidis ile İstire’nin hisseseleri olan toplam 9261 kuruş 28 para vasileri Agop’a teslim olunduğu işbu mahalle şerh verildi.” [1]
Bundan başka Örtülüpınar Mahallesi halkından olup Mart 1871’de ölen Artin Şahinyan adlı bir başka Ermeni ailesi daha vardır. Bununla ilgili kayıtlardan yakın tarihlerde Garabet Şahin’le bir akrabalığı olmadığı anlaşılıyor. Daha geri tarihlerde akraba olabilirler. [2]
[1] Sivas Mahkemesi (Şer’î Sicilleri) defter nu: 34, s. 80, 81.
[2] Sivas Mahkemesi (Şer’î Sicilleri) defter nu: 46, s. 372, 378, 380.
