Ömürde Bir Defa Çıkar
NİŞAN- NİKÂH GAZETESİ
Faruk Aburşu
Sivas Lisesi fizik öğretmeni Orhan Halit Öztürk ile Kız Meslek Lisesi biçki-dikiş öğretmeni Sakine Telli 28 Şubat 1949’da evlenmiştir. Bu çift mutluluklarını tek nüshalık Nişan-Nikâh gazetesi ile tüm Sivas’a duyururlar. Düğünü gazete ile duyurmak ilk değildir. Mülkiye Müfettişi Abdülkadir Sarısözen’in kızı Ülker ile Elektrik Mühendisi Naci Sarısözen evlenmiş. Evlilikleri de “Düğün” adlı gazete ile ilan edilmişti.[1] Gelelim Nişan-Nikâh gazetesine… Gazete 28-40 cm ebadında tek yaprak olarak yayınlanmıştır. Fiyatı ise yalnızca “saadet temennisi”nden ibarettir. Gazetenin künyesinde esprili bir ifadeyle; sahibi Sakine Telli, yazı işlerini fiilen idare eden Orhan Öztürk yazmaktadır. Nişan haberinin alt kısmındaki ilanda “ Bu günkü şakadan sonra yarın çıkacak olan Hakikati Unutmayınız Günlük Siyasi Gazete” reklamı ile Sakine Telli’nin babasının hissedar olduğu Hakikat gazetesinin çıkışı müjdelenmektedir.
Ülke gazetesinin; 01 Mart 1949 tarih 1083 sayılı nüshasında; “ Orhan Öztürk ile Enstitü Biçki ve Dikiş Öğretmeni Sakine Telli’nin Nişan ve Nikâh törenleri dün akşam Lise Salonu’nda iki tarafın yakın akraba dost ve seçkin davetlilerin huzurunda yapılmıştır.” Haberi ile nişan ve nikâhın tarihî Kongre binasında yapıldığını öğrenmekteyiz. Sivas’ta o günlerde düğün salonu oktur. Düğünler Askerî Mahfil, Halkevi, Ziya Bey Kütüphanesi gibi kurum binalarında ekseriyetle de mahalle aralarında yapılmaktadır. Mesela Kamil Kitapevi ortaklarından Reşit Başara ile Nihal Tanrıöven’in nikâhları Ziya Bey Kütüphanesi’nde yapılmıştır.[2]
Gazetedeki “Son Makale/Olup Bitenler” başlıklı nükte dolu yazıda Sivas Lisesi’nin bekâr öğretmenleri Nuri Kodamanoğlu, İlyas Saygın, Ahmet Takinacı, Cemil Şenvar, Mahmut Yılmaz, Selahattin Göksel, Fikret Gürler ve Vahit Gürler’in Lise’nin öğrenci yatakhanesine bitişik nöbetçi öğretmen odasında kaldığını öğrenmekteyiz. Öğretmenler boş günlerini Mahmut’un Pastanesi ile, Öğretmenler Derneği ile ayda bir Kepçeli’deki Mehmet Ayaz’ın Sebzeli Sivas Kebap Lokantası’nda geçirmekteymişler.
Sivas Lisesi’nin bekâr erkek öğretmenleri kendilerine “ Çekirge Alayı”, Kız Meslek Lisesi bayan bekâr öğretmenlerine; “Kelebek Alayı” adını veriyorlarmış. Bu gruplar 15 günde bir bir araya geliyorlarmış. Önceleri İlyas Saygın toplantıları organize ederken daha sonra bu görevi Orhan Öztürk üstlenmiş. İşte bu içtimalar sonrası önce İlyas Saygın Kelebek Alayı’ndan bit hanımla, daha sonra Lise’nin Matematik Öğretmeni Ahmet Takinacı; 05 Ağustos1948’de yine aynı alaydan Enstitü Öğretmeni Perihan Turan ile evlenmiştir[3]. Daha sonra Sakine Telli ile Orhan Öztürk ile evlenmiştir. Orhan Öztürk ve Ahmet Takinacı yakınlığı Sivas’tan ayrıldıktan sonra da devam etmiş, hatta vefatlarında sonra çocukları arasındaki münasebet sürmüştür.
ÇEKİRGE ALAYI’NIN SİVAS LİSESİ’NDEKİ KONSERİ
Bahsi geçen Çekirge Alayı ile ilgili bir haber Ahmet Yılmaz’ın 20 Nisan 1948’da Ülke gazetesindeki köşesinde yayınlanır. Alay’ın verdiği konser şöyle anlatılıyor: “Lise Okul ve Aile Birliği Başkanı Diş Tabibi Süleyman Sudi Koca’nın kısa veciz bir konuşmasını müteakip Türkçe öğretmeni Kadri Özyalçın kemanı; Sıtkı Öğüt, Mehmet Ali Erkan (ikisi de öğrenci velisi) utları ile sahnede belirdiler. Fizik öğretmeni Orhan Öztürk ve müzik öğretmeni Sadiye Erhan ferahfeza peşrevi ve ayni makamdan seçilmiş dört şarkı okudu. Programın ikinci bölümünde Kadri Özyalçın ile Orhan Öztürk tarafından da çalınacak olan programını sundu. Sadiye Erhan’ın bu solo programında Yesari Asım’ın ‘Ayrı düştüm’, Muzaffer İlkar’ın ‘Sensiz her gecenin’, Lemi Atlı’nın ‘Bin gül çıkarırdım’, Osman Nihat’ın ‘Göze mi geldik’ şarkıları vardı.
Programın üçüncü bölümündeki ağır şarkıları Orhan Öztürk okumuştur. Biraz evvel arkadaşının programında ut çalan Orhan Öztürk, şimdi iki ut ve bir keman refakatinde mikrofon başında, Tamburi Ali Efendi’nin hicaz makamından (Derdim arz etmeğe) çok sevdiğim Lemi Atlı benim seslenişimle Lemi Dede’nin (Zaman olur ki) hüseyni, Rahmi Bey’in meşhur (Gül hazin, sümbül perişan) uşşak, yine Lemi Dede’nin (Mümkün mü unutmak) nihavent makamından şarkılarıyla, Dede Efendi’nin oynak bir şarkısını ve her şarkıyı usta bir ağızla ve titiz bir dikkatle okudu.
Konserin son ve dördüncü bölümü Rumeli halk havaları idi. Matematik öğretmeni Ahmet Takinacı’nın darbuka ve bir gencin de çarpanayla katıldığı bu programda (Aliş’imin kaşları, Köşküm var, Dağlar dağlar viran dağlar) türküleri Sadiye Erhan ve Orhan Öztürk tarafından muvaffakiyetle okundu[4].”
Müzik ve sanat konusunda Orhan Öztürk, Kadri Özyalçın ve Sadiye Erhan gibi öğretmenlerinin sayesinde büyük aşama kaydeden Sivas Lisesi’nde; o vakte kadar ve sonrasında da hiç sahneye konulmayan, Fransız yazarlarından Beaumarchais’in İspanyol bayatından alarak yazdığı ve dram-opera-komik ve opera eseri olarak dünya sahnelerinde daima sevilerek beğenilerek oynanan Sevil Berberi adlı piyesi sahnelenmiştir. Eser 20-21-Şubat 1948 Cuma-Cumartesi günleri saat 20.00’de Tan Sineması’nda Okul Aile Birliği yararına izleyiciye sunulmuştur[5].
KELEBEK ALAYI’NIN SERGİSİ
16 Haziran 1949’da Sivas Kız Enstitüsü bir sergi açmış, Ülke gazetesinde yayınlanan haberi ise Sivaslı film artisti Talat Gözbak yapmış. Sergi için 6 oda hazırlanmış; birinci oda yemek, 2. oda el işi, 3. resim, 4. çamaşır 5. ve altıncı odalar giyim odası olarak düzenlenmiş.
Vehbi Cem Aşkun’un eşi Edibe Aşkun, Kız Enstitüsü’nün düzenlediği defile hakkında şunları yazmıştır: “Cumartesi saat 14.00’te Sivas Lisesi Salonu’nda başlayan sergi saat 15.00’e kadar devam etti. Kız Enstitüsü Müdiresi Bedriye Tabu misafirlere hoş geldin dedi. Defileyi Sadiye Erhan yönetmiştir. Öğrenciler koro şarkılar okumuştur. Sonra öğrenciler tek sabahlık iç çamaşırlar, 2 safhada yünlü roplar, şapkalar, sokak kıyafetleri ve plak müziği eşliğinde tuvaletleri sunmuşlardır.[6]”
8 Haziran 1950’de Kız Sanat Enstitüsü defilesi bando refakatinde yapılmıştır. Okul Müdiresi Bedriye Tabu açılış konuşması yapmıştır.[7]
NİŞAN-NİKÂH GAZETESİ’NİN HİZMETİ(!)
Gazete aynı zamanda düğün yapacaklara bir yol haritası çiziyor. Evlenecek olanların vilayetten izin almak için ne yapmaları gerektiği açıklanıyor.
“ ‘Her iş bir defa baştan geçmedikçe öğrenilmez’ derler. Nişan töreni için vilâyetten izin alınması lâzım geleceğini, o günlerde siz de öğreneceksiniz. İşinizin çabuk bitmesini isterseniz, kendi işinizi kendiniz takip edin. Bakın: Nasıl?
Vilâyete nişan yerini bildirir bir dilekçe ile başvurup izin isteyeceksiniz. Dilekçeniz sırayla Emniyet Müdürlüğüne; 2. Şubeye, mahalleniz karakoluna havale edilecek, karakol bir sakınca olmadığını 2. Şubeye bildirecek. 2. Şube Emniyet Müdürlüğüne, Emniyet Müdürlüğü vilâyete durumu arz edecek. Vilâyet izin verip dilekçenizi Emniyet Müdürlüğüne havale edecek. Oradan 2.şubeye, 2. şubeden de mahalle karakoluna dilekçeniz gönderilecek. Böylece nişan izniniz alınmış olacak… İşi kendiniz takip etmenize rağmen: Ne kolay ne pratik iş değil mi sayın okurlarımız?”
ORHAN ÖZTÜRK VE SAKİNE TELLİ
Orhan Halit Öztürk, 7 Ocak 1921 tarihinde Rize’de dünyaya gelmiş. İstanbul Yüksek Öğretmen Okulu Fizik Bölümünden mezun olmuş. Sivas Lisesi’ne 23.11.1948’de tayin edilmiş. Sivas’ta bacanağı İngilizce öğretmeni Saim Hoşgör ile fen ve İngilizce dershanesi açmış. 18.07.1963 tarihinde Trabzon Eğitim Enstitüsüne tayin edilmiştir. 07.03.2003 tarihinde vefat etmiş.
Sakine Telli 01.07.1925 tarihinde Kemaliye’de doğmuş. Ankara Kız Teknik Yüksek Öğretmen Okulu’ndan mezun olmuş. Sivas Kız Enstitüsüne biçki-dikiş öğretmeni olarak atanmış. Orhan Halit Öztürk ile evliliğinden Fazıl Ahmet ile Ayşe adında iki çocuğu dünyaya gelmiş. Sakine Telli, 04 Haziran 1971’de trafik kazasında vefat etmiş.
Okuduğunuz dosya içerisinde iki ayrı resim halinde tamamını sunduğumuz Nişan- Nikâh gazetesi şahane bir düğün hatırası olmasının yanında döneminin Sivas’taki mizah anlayışını yansıtan iyi bir örnektir. Her satırını dikkat ve tebessümle okuyunuz.
[1] Ülke, 28 Kasım 1948,Yıl:4,Sayı;1004
[2] Ülke, 29 Ekim 1948, Yıl: 3, Sayı: 974
[3] Ülke Gazetesi, 05 Haziran 1948,Sayı:912
[4] Ülke Gazetesi, 20 Nisan 1948, Sayı:820
[5] Ülke Gazetesi, 17 Şubat 1948
[6] Ülke, 14 Nisan 1948 Perşembe.
[7] Hakikat, 9 Haziran 1950.
